Hodowla jedwabników

Na podstawie tych danych wykonano 2 wykresy i 2 mapy, które dostatecznie ilustrują omawiane zagadnienie z różnych punktów, widzenia poruszonych w niniejszej pracy.

Na wykresie 1 przedstawiono wpływ występowania chorób w hodowlach jedwabnika morwowego w Polsce w latach 1956—1960 na wydajność kokonów. Choroby przedstawiono w procentach częstotliwości ich występowania, zaś przeciętną wydajność kokonów w garncach.

Z wykresu tego wyraźnie uwydatnia się współzależność pomiędzy częstotliwością chorób a zbiorem kokonów w hodowlach. Im więcej w danym roku było hodowli z chorobami, tym mniej zebrano w tym roku kokonów z każdego grama greny rozprowadzonej do hodowców. Zależność ta jednak nie jest proporcjonalna, gdyż przy tym samym procencie ilości hodowli z chorobami zbiór kokonów był różny. W 1957 r. i w 1959 r. było 13,1% hodowli z chorobami, jednak wydajność kokonów z każdego rozprowadzonego do hodowców grama greny w 1957 r. wynosiła 1,75 garnca a w 1959 r. — 1,95 garnca. Różnica ta może pochodzić stąd, że w 1957 r., pomimo tej samej częstotliwości występowania chorób w hodowlach, jak w 1959 r., procentowa wysokość strat w poszczególnych hodowlach była większa, niż w 1959 r., lub stąd, że w 1959 r. wprowadzono częściowo do hodowli towarowej mieszańce europejskie oraz włoskie polihybrydy. Ważny ten czynnik nie był dotychczas badany i wymaga osobnego opracowania statystycznego.

Na wykresie 2 zostało przedstawione zagadnienie wydajności hodowlanej w poszczególnych województwach. Tu, w przeciwieństwie do wykresu 1, współzależność pomiędzy chorobami w hodowlach a ich wydajnością w kokonach jest mniej widoczna, a nawet w niektórych województwach obserwujemy paradoksalne zjawisko wzrostu wydajności kokonów z procentowym wzrostem ilości chorób.

Dla lepszego zobrazowania zagadnienia uporządkowano województwa w szeregu wstępującym pod względem częstotliwości występowania chorób, co pokazuje krzywa zaznaczona linią ciągłą. U dołu przy nazwie województwa umieszczono znak minus tam, gdzie obserwuje się zjawisko paradoksalności, a znak plus tam, gdzie jest widoczna zależność wydajności kokonów od ilości chorób.

Z wykresu tego widzimy, że na 17 województw zjawisko paradoksalności występuje 8-krotnie, a więc prawie w 50%. Z tego faktu nasuwa się wniosek, że w Polsce częstotliwość występowania chorób w hodowlach jedwabników nie decyduje sama w sobie o wydajności kokonów. Muszą więc istnieć jeszcze inne czynniki, które w mniejszym lub większym stopniu wpływają na tę wydajność, i to w dużej ilości województw.

Jednym z takich czynników będzie niewątpliwie stopień nasilenia chorób w poszczególnych hodowlach, czyli procent strat w hodowli, w której zarejestrowano chorobę a nie jej częstość występowania. Obliczenie tych strat wskaże, w jakim stopniu wydajność hodowlana jest uzależniona bezpośrednio od chorób, a w jakim od innych czynników, (energia wylęgu, hodowana rasa, doświadczenie hodowcy itp.).

Wykres 2 potwierdza jeszcze wyraźniej zjawisko nieproporcjonalnosci pomiędzy zależnością wydajności kokonów i pojawami chorób. Tak np. w województwie opolskim, lubelskim i kieleckim obserwujemy, przy nieznacznym wzroście procenta chorób, wyraźny spadek wydajności. W województwie gdańskim i koszalińskim, przy tym samym procencie chorób, wydajność jest bardzo różna. To samo zjawisko obserwujemy w województwie łódzkim i katowickim. Jedynie województwa białostockie i warszawskie mają taką samą wydajność kokonów przy takim samym procencie chorób.

W celu zobrazowania omawianego zagadnienia chorób z punktu widzenia przestrzennego ich rozmieszczenia (rejonizacji) wykonano 2 mapki. Na mapce Polski nr 1 uwidocznione jest rozmieszczenie nasilenia chorób jedwabników na terenie Polski w latach 1956—1960. Najmniejszy procent chorób (poniżej 10%) występuje w województwie szczecińskim, zielonogórskim i opolskim na zachodzie, lubelskim i rzeszowskim na wschodzie oraz w bydgoskim. Największe nasilenie chorób wystąpiło w woj. wrocławskim (21,2%) i olsztyńskim (18%), w pozostałych województwach nasilenie chorób wahało się w granicach od 10,2% do 14,8%.

Zupełnie inaczej przedstawia się na mapce nr 2 rozmieszczenie wydajności kokonów w hodowlach.

Najniższą wydajność (1,71—1,75 garnca z 1 g greny) obserwujemy w województwach wschodnich oraz we wrocławskim. Największą wydajność (2,08 — 2,29 garnca) mają województwa północnozachodnie, z wyjątkiem województwa koszalińskiego, które ma średnią wydajność. Poza tym wysoką wydajność kokonów posiada województwo katowickie i rzeszowskie. Średnią wydajność kokonów (1,83 — 1,99 garnca) posiadają województwa: opolskie, łódzkie i krakowskie, obok wymienionego już koszalińskiego.