Przekopywanie gleby jest jednym z podstawowych zabiegów poprawiających strukturę gleby. Zazwyczaj wiąże się ono także z usuwaniem kamieni, chwastów i korzeni oraz ze stosowaniem nawozu w formie obornika czy kompostu. Przekopanie jest niezbędne, kiedy przygotowujemy nowe miejsce pod rabatę lub zagon. Zazwyczaj raz w roku przekopujemy także glebę w ogródku warzywnym i właśnie celowość tego zabiegu coraz częściej podawana jest w wątpliwość. Rzeczywiście są bowiem sytuacje, kiedy coroczne przekopywanie może przynosić więcej szkód niż korzyści.
Z pewnością warto przekopać co roku gleby ciężkie, nadmiernie zwięzłe. Zabieg ten sprawia, że następuje rozluźnienie ich struktury, dzięki czemu stają się bardziej przepuszczalne. Pozostawienie na zimę gleby w ostrej skibie zwiększa powierzchnię jej przemarzania, co w tym wypadku jest pożyteczne. Zamarzająca w glebie woda powoduje rozrywanie zbitych mas gleby. Korzystnie na przekopywanie reagują także gleby średnie. Wiosną szybciej obsychają i łatwiej się nagrzewają, co przyśpiesza wzrost i rozwój uprawianych roślin. Inaczej rzecz ma się jednak z glebami lekkimi, o luźniejszej strukturze i słabej zdolności zatrzymywania wody i związków mineralnych. Przekopując je jesienią, możemy pogorszyć ich stan fizyczny, ponieważ dodatkowe rozluźnienie i napowietrzenie przyśpieszy rozkład substancji organicznych. Okazuje się zatem, że coroczne przekopywanie jest najmniej celowe na glebach, na których najłatwiej je wykonać! Najbardziej efektywne wydaje się przekopywanie gleby co pięć, siedem lat. Nadmiar energii lepiej wykorzystać na regularne odchwaszczanie. W ogródkach warzywnych coroczne przekopywanie – zwłaszcza jeśli stosujemy płodozmian – jest tym mniej uzasadnione, że przecież mniej więcej co cztery lata rośliny korzeniowe i tak spulchniają glebę.
Ostateczna decyzja dotycząca corocznego przekopywania zależy zatem od typu gleby i rodzaju uprawianych roślin. Warto stosować zasadę: im gleba lżejsza, tym mniej zabiegów spulchniających oraz mniejsza ich głębokość. Właściciele gleb ciężkich niech pocieszą się myślą, że zabieg ten z roku na rok wykonuje się coraz łatwiej.
Zanim przystąpimy do przekopywania gleby, powinniśmy się upewnić, że pod powierzchnią ziemi nie przebiegają żadne płytko ułożone przewody elektryczne. Prace rozpoczynamy od usunięcia porastającej teren roślinności, która utrudniłaby kopanie, oraz znajdujących się na jego powierzchni kamieni. Wysoką trawę warto skosić. W zasadzie istnieją dwa główne sposoby przekopywania. Pierwszy to proste odwrócenie warstwy ziemi, bez pozostawiania bruzdy. Drugi sposób to przekopywanie z bruzdą, przy czym do bruzdy możemy wrzucać najpierw cienką warstwę ziemi z roślinnością, którą ścinamy szpadlem, a następnie przykryć ją czystą glebą. Jeśli na roślinność tę składają się przede wszystkim uciążliwe chwasty, nie powinniśmy oczywiście zakopywać ich na powrót w ziemi, lecz przenieść do kompostownika lub przesuszyć i spalić.
Ogrodnicy, którzy nie prowadzą ekologicznej uprawy, mogą pozbyć się chwastów, stosując herbicydy. Zawsze należy je stosować zgodnie z załączoną instrukcją. Powinniśmy także brać pod uwagę fakt, że niektóre środki chwastobójcze muszą być stosowane na kilka tygodni przed planowanym przekopywaniem gleby, inne zaś, by zadziałać skutecznie, wymagają odpowiednich warunków pogodowych po wykonanym oprysku. Ogrodnicy, którzy wolą nie stosować herbicydów, mogą pozbyć się chwastów, pokrywając na kilka miesięcy powierzchnię, którą zamierzają przekopać, ciemną folią.
Jeśli wcześniejsze odchwaszczanie nie jest konieczne, chwasty o silnych systemach korzeniowych, np. oset albo pokrzywę, starannie usuwamy podczas przekopywania gleby (wraz z kamieniami i przeróżnymi śmieciami, na które z pewnością nie raz natrafimy pod ziemią). Rośliny uprawiane na nawóz zielony oraz mniej uciążliwe chwasty możemy bezpiecznie przekopać.
